Эй, ҳурматли ўзбекистонлик ҳайдовчилар, Тошкентнинг чанг босган йўллари ва Самарқанднинг қуёшда куйдирган иссиғида азият чекяпсизлар! Мен — Марк. Сизлар ўзаро кимнинг "ҚОРА ЖЕНТРА"си яхшироқ деб баҳслашиб турганингизда, мен аллақачон автомат узатмалар қутисини (АКПП) иссиқлик уришидан қутқариш йўлини ҳисоблаб қўйдим. Бугун разборкада — MANNOL ATF SP-IV 8219. Бу шunchaki мой эмас, бу автомат узатмалар қутилари учун синтетик суперқаҳрамон, у сизнинг узатмаларингизга: "Тинчланг, ҳаммасини ҳал қиламан", деб шиптирлайди. Hyundai ва Kia учун ишлаб чиқилган, лекин сизнинг "европа" ёввойи машиналарингизга, ZF билан ишлайдиганларига ҳам мос келади. Пастаҳмаслик, Орал денгизи устидаги шом пайтларидек қизил, -45°C дан (тоғлардаги камдан-кам совуқлар учун) то асфальт эрийдиган иссиққача бардош беради. Силлиқ узатма алмаштириш? Изношни камайтириш? Ёқилғи тежашими? Ҳа, бундай, агар сиз яна алмаштиришни есдан чиқармасангиз. Ха, одамлар, сизлар доимо абадий двигатель бор деб ўйлайсизлар — у эса ATF банкасида.
Келинг, нега бу мой бир марталик авантура эмас, балки ишончли шерик эканини тушунамиз. У синтетик, оксидланиш, коррозия ва чанг қoldiqlariга қарши курашадиган қўшимчалар пакети билан, худди мен сизларнинг "Твен" бортидаги аҳмоқона фикрларингиз билан курашганимдек. Ўзбекистоннинг иссиғида, капот остидаги ҳарорат заҳотга чиққанда, у пленкани барқарор ушлаб туради, исhqаланишни камайтиради ва ёқилғини 2-3% тежади. Совуқда-чи? Осонига ишлайди, силкинмай. Асосий афзалликлар: антифрикцион хусусиятлар тинчлик учун, муфта ва гидротрансформаторнинг ҳимояси, ва 60-90 минг км гача алмаштириш интервалини узайтирадиган узоқ умр. Арктикадан (деярли) Қизилқум чўлигача омехта иқлимлар учун универсал. Лекин огоҳлантираман: фақат тавсия қилинган тизимларга қуйинг, акс ҳолда АКПП Бухородagi тиқилинчлардан ҳам баттар иш ташлайди.
Энди физика-кимиё — рақамларни пловдан кўпроқ яхши кўрадиганлар учун. ASTM стандартлари бўйича текширилган типик қийматлар. Сизлар йўлда адошмаслигингиз учун уларни тартибга солдим.
| Параметр | Қиймат | Синов усули | Сизлар, ер юзи одамлари учун бу нимани англатади |
|---|---|---|---|
| 40°C да кинематик йўпқалик, мм²/с | 29.5 | ASTM D445 | Пастаҳмаслик — мой иссиқда сувдек оқади, гидравликни яхшилайди ва насосга юкни камайтиради. Ўзбекистоннинг чанг йўллари учун идеал, у ерда кир ҳамма нарсани тиқиб қўяди. |
| 100°C да кинематик йўпқалик, мм²/с | 5.9 | ASTM D445 | Иссиқда барқарорлик: қуюлашмайди, 50°C Тошкент иссиғида ҳам мойлашни йўқотмайди. АКПП сизга раҳмат айтади. |
| Йўпқалик индекси | 160 | ASTM D2270 | Юқори — мой -48°C дан 210°C гача (ёниш нуқтаси) ҳароратга мослашади. Ўзбекистон ёзида, капот остидаги дўзах учун қутқарувчи. |
| Ёниш нуқтаси (COC), °C | 210 | ASTM D92 | Термик барқарорлик: экстремал шароитларда ёнмайди ва парчаланмайди. Чўлдаги пойга мухлислари учун фойдали. |
| Музлаш нуқтаси, °C | -48 | ASTM D97 | Аъло паст ҳарорат хусусиятлари: совуқда осон ишлайди, силкинмайди. Ўзбекистонда камдан-кам бўлса-да, Фарғона тоғларида актуал. |
| 15°C да зичлик, кг/м³ | 845 | ASTM D4052 | Енгил формула: қуйиш осон, вазни кам — бироз тежади. |
| Кислоталик сони, мг КОН/г | 2.0 | ASTM D664 | Паст даража: коррозияни олдини олади, тизимни узоқ вақт тоза сақлайди. |
| Сув миқдори, % | <0.05 | ASTM D95 | Минимал: мой тоза, намликсиз, АКППни ўлдирадиган намлик йўқ. |
| Ранг | Қизил | Кўз билан | ATF учун стандарт — даража текшириш осон. |
Қийматлар типик, лекин қўлланмага қараб текширинг — агар нотўғри қуйсангиз, мен айбдор эмасман. Алмаштириш учун ҳажм: 7-9 литр, интервал — ТО жадвали бўйича ёки 60-90 минг км.
Энди допусклар ва тавсиялар — бу ерда мой ким босс эканини кўрсатади. MANNOL ATF SP-IV JASO M315 (Class 1-A-LV) га мос келади — бу япония стандарти, пастаҳмаслик ATF учун, АКПП электроникаси билан мослик, силлиқлик ва изношдан ҳимоя қилади. Келинг, ҳар бир ишлаб чиқарувчини батафсил кўриб чиқамиз, сизлар таможнядагидай чалкашмаслигингиз учун. Мен ҳар бир допуск нимани англатишини тушунтираман: бу мойнинг паспорти, у муайян қутини ишончли қилади.
- Hyundai/Kia: SP-IV, SPH-IV, SP-IV-RR — Асосий фокус. SP-IV — 2009 йилдан 6-боғламли (ва ундан юқори) Hyundai/Kia АКПП учун (A6LF1/2/3, A6GF1 ва ҳ.к.). Пастаҳмаслик синтетик мой, электрон бошқарув тизимлари учун, силкинмайди, фрикцион ва муфталарни ҳимоя қилади. SPH-IV — гибридлар учун, термик барқарорлик яхшиланган. SP-IV-RR — 8-боғламлилар учун (RR — Rear-wheel drive), Sonata ёки Tucson каби. Тавсия қилинган моделлар: Sonata, Tucson, Sorento — Ўзбекистонда маҳаллий йиғилади. Агар сизда янги "корейка" бўлса, қуйинг — иссиқда силлиқлик беради.
- Acura/Honda: DW-1, Type 3.0/3.1 — DW-1 — 2010-йиллардан 5-6-боғламли Honda (MDX, RDX, Accord) учун пастаҳмаслик. Type 3.0/3.1 — эскироқ, лекин мос; антифрикция ва оксидланишдан ҳимояга эътибор. Агар Honda'нгиз жуда эски бўлмаса, Бухоро тиқилинчларида овозни камайтиради.
- BMW: 83 22 0 142 516 (1375.4), 83 22 2 152 426 — ZF 6HP/8HP учун, 3/5 серияларда. 1375.4 — бензинлилар учун, ёқилғи тежашими ва силлиқликка эътибор. Иккинчиси — дизеллар учун, иссиқдан яхши ҳимоя. Ўзбекистондаги BMW (импорт "учлик") учун — қумдаги иссиқдан қутқаради.
- Chrysler/Dodge/Jeep: 05127382AA, 68043742AA — ATF+4 эволюцияси кодлари, Grand Cherokee ёки Charger'да 4-6-боғламлилар учун. Фрикционлар билан мослик, сирпанишни олдини олади. Агар америкалик машинангиз бўлса — хавф қилманг, бу мой мос.
- Ford: XT-10-QLVC, XT-6-QSP — QLVC (Quick Lube Viscosity Controlled) — Powershift/Ford 6F, 6-10-боғламлилар учун пастаҳмаслик, тежаишга ёрдам беради. XT-6-QSP — эскироқ, антиоксидантлар билан. Focus ёки Explorer учун — Тошкент-Самарқанд трассасида силлиқлик.
- Infiniti/Nissan: Matic S/W — Matic S — 5-боғламли, W — 6-7-боғламли (QX60, Altima) учун яхшиланган. Термооксид барқарорлиги, иссиқда изношни камайтиради. Nissan Ўзбекистонда оммабоп — мой қути умрини узайтиради.
- Jaguar/Land Rover: Fluid 8432, TYK500050 — 8432 — XF ёки Range Rover'да ZF 6HP учун, коррозиядан ҳимоя. TYK — JLR учун, офф-роадга эътибор. Тоғлардаги внедорожниклар учун — иссиқликнинг олдини олади.
- Lexus/Toyota: Type WS, JWS 3324 — WS (World Standard) — 6-8-боғламли U660E/Aisin (RX, Camry) учун, босқичсиз ҳимоя, пастаҳмаслик. JWS 3324 — Aisin эквиваленти. Toyota — Ўзбекистон йўлларининг шоҳи, мой тинчлик беради.
- Mazda: FZ/FW — FZ — Skyactiv 6-боғламли (Mazda6, CX-5), FW — тўлиқ юришлилар учун. Антифрикцион қўшимчалар тежаиш учун. Mazda савдоси ошмоқда — мос келади.
- Mercedes-Benz: 236.12/14/15/41 — 722.6/9 ZF (C/E-Class) учун оила. 236.12 — асосий, 14/15 — HP учун, 41 — 7G-Tronic. Иссиқдаги қoldiqlardan ҳимоя. Тошкентдаги "немец"лар учун — зарур.
- Mitsubishi: ATF-J3 — INVECS 4-6-боғламли (Outlander, Lancer) учун. Яхшиланган гидравлика, электроника билан мослик.
- Porsche: 000 043 304 00 — Cayenne'да PDK ва Tiptronic учун. Спорт учун юқори термик барқарорлик.
- ZF: Lifeguard 6/8 — VW/Audi/Seat/Skoda'да ZF 6HP/8HP учун. Lifeguard 6 — 6-боғламли, 8 — 8-боғламли. Европаликлар учун универсал, узоқ умрга эътибор.
Ўзбекистонда бу айнан актуал: сизларнинг топ моделларингиз — Chevrolet, Damas, Tracker, лекин импорт орасида Hyundai Tucson, Kia Sonet етакчи. ADM Jizzakh Kia ва Hyundai'ни маҳаллий йиғади, шuning uchun SP-IV — ўзиники. Иқлим: ёзда +40°C, чанг — пастаҳмаслик мой оригиналдан яхшироқ иссиқликни чиқаради ва тизимни тоза сақлайди. Proton, Chery учун тавсия қилинади — арзон ва ишончли. 2025 йилда бозор 16%га пасайди, лекин корейслар барқарор — MANNOL қуйинг, иссиқда таъмирга пул сарфламанг.
Менинг Маркдан тавсияларим? Қулоқ солинг, АКПП пирамидалардек абадий деб ўйлайдиганлар. Ҳар 60 минг кмда алмаштиринг, айнан сизнинг иссиғингизда — мой тезроқ хусусиятларини йўқотади. Tucson ёки Sonet учун: 8 литр алмаштириш, фильтр билан. Сохтага пул тежа манг, оригинал канистр олинг. Агар BMW'да ZF бўлса — даражани ойда текширинг, чанг ўлдиради. Агар машина силкинса — бу характер эмас, сигнал: MANNOL қуйинг, у қўшиқ айтиб беради. Мен ҳисобладим: хавф минимал, фойда максимал. Энди юринг, лекин унутманг: космосда (ёки йўлда) олдиндан режалаган етакчи. Қучаман.